گردشگری پزشکی یا توریسم پزشکی (Medical Tourism) : شاخه‌ای از گردشگری سلامت است که در آن شخص از کشوری به سایر نقاط دنیا با امکانات پیشرفته تر بهداشتی و درمانی سفر می‌کند تا از خدمات پزشکی کشور مقصد در مراکز درمانی بهره‌مند شود. در اغلب موارد، هدف از توریسم پزشکی بهره‌مندی از قیمت پایین خدمات پزشکی یا دریافت سریع‌تر و بهتر خدمات در سایر نقاط دنیاست.
توریسم پزشکی با سفرهای معمولی پزشکی متفاوت است. در سفرهای معمول، شخص از کشوری کمتر توسعه یافته برای دریافت خدمات پزشکی به کشورهای پیشرفته می‌رود و دلیل آن نبود خدمات مشابه در کشورش است. در حالی که در توریسم پزشکی خدمات مشابه ارائه می‌شود ولی توریست کشور دیگر را ترجیح می‌دهد.

خدمات ارائه شده در توریسم پزشکی متفاوت و بستگی به انتخاب گردشگر دارد. از خدمات بیسیک و ساده دندان پزشکی تا عمل جراحی‌های پیشرفته همچون جراحی قلب یا جراحی‌های زیبایی قابل ارائه بوده و دارای محدودیتی نیست.

 تاریخچهٔ توریسم پزشکی به هزاران سال قبل و به یونان قدیم بر می‌گردد، زمانی که زائرین از نقاط گوناگون با گذر از دریای مدیترانه خود را به منطقه‌ای در خلیج «سرونیک» به نام «اپیدوریا» می‌رساندند. باورها بر این بود که مهراب خدای شفابخش یونانی‌ها، اسقلپیوس، در آنجا قرار دارد. بیماران با روزه گرفتن و نیایش به دنبال شفاء بیماری‌های خود بودند. در حال حاضر اپیدوریا قدیمی‌ترین خاستگاه گردشگری پزشکی در جهان شناخته می‌شود.

تاریخ گردشگری سلامت به قرن‌ها پیش برمی‌گردد. خیلی قبل از آن‌که مردم برای عمل قلب، جراحی‌های پلاستیک یا زیباسازی دندان‌ها طی تنها چند ساعت به سراسر دنیا سفر کنند تا بهترین خدمات پزشکی را دریافت نمایند. می‌توان گفت سفر درمانی قدمتی به اندازه عمر علم پزشکی دارد.

طبق تعریف سازمان جهانی گردشگری ، توریسم پزشکی یعنی سفر به منظور درمان بیماری‌های جسمی یا انجام نوعی از عمل‌های جراحی زیر نظر پزشکان در بیمارستان‌ها یا مراکز درمانی. گردشگری پزشکی از زیرشاخه‌های گردشگری سلامت است. این نوع سفر از اوایل ۱۹۹۰ به دلایل مختلفی همچون جهانی شدن و آزاد سازی تجارت، تغییرهای نرخ ارز در اقتصاد، در نتیجه محبوبیت کشورهای آسیایی از این حیث و بحران‌های اقتصادی در منطقه کشورهای آسیایی (که سبب شد بیشتر به این صنعت توجه شود) رایج شد.

 قیمت یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای موفقیت توریسم پزشکی است. برای نمونه، بیشترین دلایل سفرهای پزشکی آمریکایی‌ها به دلیل قیمت‌های ارزان در سایر کشورهاست .

زمان و سرعت نیز از عوامل بسیار مهم هستند. در کانادا، زمان انتظار برای عمل جراحی مفصل ران برابر است با ۲۶ هفته در نوبت ماندن؛ در حالی که همین عمل در سنگاپور، تایوان یا هند، در عرض چند روز پس از پذیرش بیمار قابل انجام است.

روش درخواست گردشگری پزشکی به این صورت است که شخص به یکی از آژانس‌ها (و یا شرکت‌های) ارائه دهنده توریسم پزشکی مانند شرکت ما یعنی اسمائ سیر مراجعه می‌کند و اطلاعاتی همچون منشأ بیماری، نظر پزشک متخصص، پرونده سوابق پزشکی - درمانی و داروهای مصرفی نیاز است را به ما ارائه می دهد. سپس کارشناسان پیشنهادهای خود را در مورد انتخاب کشور، بیمارستان، پزشک و هزینه‌ها می‌کنند و بیمار می‌تواند طبق نظر خود موارد دلخواه را انتخاب کند. در نهایت بیمار به همراه نامهٔ تاییدیه در مورد وضعیت بیماری، به سفارت کشور مورد نظر برای دریافت ویزا مراجعه و پس از سفر تحت درمان قرار می‌گیرد.

توریسم پزشکی شامل یک سری ریسک و خطر پذیری‌هاست که معمولاً بیماران در کشور خود با این چنین خطراتی کمتر رو به رو می‌شوند :

1. کشورهایی همچون هند، آفریقای جنوبی یا تایوان دارای مبتلایان زیادی به بیماری‌های همه‌گیری مثل هپاتیت، مالاریا، حصبه یا انواع آنفلونزاها هستند. با وجود رعایت استانداردها توسط پزشکان، بودن در چنین محیط‌هایی امکان آلوده شدن به این بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.
2. تشخیص کیفیت کار پزشک نیز به مراتب، خود نوعی مشکل است. پزشک ممکن است دارای دانش کافی نبوده و در صورت بروز هر مشکلی، پیگیری قانونی در یک کشور غریبه به سادگی میسر نخواهد شد.
3. توریست‌ها لازم است تمامی جوانب را نیز در نظر داشته باشند. اگر بنا به دلایلی وضعیت بیمار در حین معالجه وخیم‌تر شد و به تشخیص دکتر نیاز به مراحل طولانی تری پیدا کند، هزینه‌ها ممکن است چندین برابر آنچه که تصور می‌شود شود.
4. همراه داشتن شخصی از خانواده یا دوستان نیز مهم است. اگه به هر دلیلی نیاز به انجام کاری پیش آید، در صورت داشتن همراه سختی کمتر متوجه بیمار خواهد بود. البته داشتن یک همراه به معنی هزینه‌های ۲ برابر در پرواز، هتل و … است.
5. کیفیت خدمات بعد از عمل‌های جراحی در کشورهای مختلف متفاوت است که ممکن از با انتظارات افراد همخوانی نداشته باشد.

همین‌طور در صورتی که بیمار بعد از عمل جراحی قصد بازگشت به کشورش را داشته باشد، امکان تشدید عوارض بعد از عمل در سفرهای طولانی هوایی و جا به جایی‌های مکرر وجود دارد. طبق تحقیقاتی که در نروژ انجام شد، بدترین قسمت توریسم پزشکی، دردها و مشکلات بیمار در حین بازگشت وی به کشورش است.

از مشکلات دیگر توریسم پزشکی، رایج شدن خرید و فروش غیرقانونی ارگان‌های بدن است که این مورد در کشورهای پر جمعیت همچون هند و چین بسیار رایج است و مشکلات خاص خود را دارد.

البته قابل ذکر است که سازمان‌های بین‌المللی همچون مؤسسه غیرانتفاعی MTI یا JCI در تلاش برای نظارت و آموزش مراکز درمانی جهت افزایش کیفیت و ایمنی خدمات پزشکی در کشورهای مختلف دنیا هستند. در این راه و برای تشویق مراکز درمانی به رعایت نکات لازم، این سازمان‌ها اقدام به ارائه گواهینامه‌های استاندارد کرده‌اند و مراکزی که موفق به کسب این گواهی نامه‌ها شوند، در عرصه جهانی به عنوان مرکزی موفق و استاندارد شناخته شده خواهند بود.