در دو دهه اخیر تحول شگرفی در درمان تومور مغزی رخ داده که هم به افزایش طول عمر بیماران و هم به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک بسیاری کرده است. تلاش برای کاهش آسیب بافتی در زمان عمل جراحی، امکان برداشتن حجم بیشتری از تومور حین عمل، روش‌های پرتودرمانی پیشرفته برای عدم آسیب به بافت مغزی سالم، داروهای شیمی‌درمانی جدید و درمان‌های حمایتی تکمیلی مثل گفتاردرمانی، کاردرمانی و ... همگی در جهت بهبود این بیماری گام برمی‌دارند.
روش‌های رادیوتراپی مختلفی در سال‌های اخیر معرفی‌شده‌اند مثل «گامانایف» و «سایبرنایف» که بیشتر در مورد تومورهای خوش‌خیم کاربرد دارند و نتایج موفقی از این روش ها در ترکیه شاهد بودیم که در این صورت بیمار به‌جای مراجعه چند ده‌روزه به مرکز پرتودرمانی، فقط در یک روز اشعه لازم برای کنترل بیماری به تومور تابانیده شده و از آسیب بافت‌های مجاور پرهیز می‌شود. تکنیک جدید IMRT روشی پیشرفته برای پرتودرمانی تومورهای خوش‌خیم و بدخیم است که سبب به حداقل رساندن آسیب اشعه در زمان رادیوتراپی می‌شود. البته هر کدام از این روش‌ها محدودیت‌های خاص خود را نیز دارند و نمی‌توان از آن‌ها در تمام بیماران استفاده کرد.

سرطان از جمله بیماریهایی است که متاسفانه هم برای بیمار و هم برای خانواده وی مشکلات متعددی را ایجاد می کند. هنگامی که برای اولین بار ابتلاء به سرطان در یک خانواده مطرح می شود ،  انتخاب پزشک مناسب ، مرکز درمانی مناسب، روش درمانی مناسب، تکنولوژی مناسب ، داروی مناسب دغدغه های اصلی بیمار  و خانواده  او خواهد بود. نظرات متفاوت پزشکان ، حتی خانواده و فامیل وی ، و همچنین عدم دسترسی به برخی امکانات و تکنولوژی ها در کشور نیز شدت این  دغدغه ها را بیشتر می کند.

تومور مغزی ،  از جمله توده های خوش خیم و یا بدخیم و سرطانی است که در دنیای امروز ، در بسیاری از موارد با بهره گیری از تکنولژی مناسب و پیشرفته و حتی بدون عمل جراحی باز مغز ، تحت درمان و کنترل قرار می گیرند. این تکنولوژی ها نظیر گامانایف و سایبرنایف Cyberknife از نظر علمی مورد تائید قرارگرفته و در کشور های پیشرفته بکارگرفته می شود.  با این وجود در کشور ما، متاسفانه به علت محدودیت های موجود ، این تکنولوژی ها در دسترس نبوده در نتیجه یا آشنایی خانواده ها و حتی برخی پزشکان  با کاربرد این تکنولوژی ها آشنا تمی باشند و یا اینکه در برخی موارد حتی نسبت به کاربرد انها مقاومت نادانسته انجام می دهند. این مقاومت های غیر علمی ، بیمار و خانواده وی را سردرگم تر می کنند.
برای مثال در تاریخ 20 مرداد 1392  یکی از متخصصین رادیوتراپی- انکولوژی در مصاحبه با خبرنگار ایسنا بدون هیچ استناد علمی ، متاسفانه بیان می کند که "بیماران فریب تبلیغات درمان سرطان با "سایبرنایف" را نخورند". و صرفا به این جهت که این تکنولوژی در کشور همسایه ترکیه در حال بهره برداری است ، کاربرد آن را در درمان سرطان بی اساس و بدون بدون توجه به سلامت مردم تنها به منظور دریافت سودهای گزاف از  بیماران عنوان می کند!

این درحالی است که  با  مراجعه به سایت سایبرنایف که مراکز مختلف استفاده کننده از یک برند تجاری  از تکنولوژی سایبر نایف را نشان می دهد، مشخص می شود که :
"در کشور امریکا 154  مرکز سایبرنایف،  زاپن 29 مرکز سایبرنایف ،  چین 21 مرکز سایبرنایف ،  هند 13 مرکز سایبرنایف ، ترکیه 11 مرکز سایبرنایف ، آلمان 11 مرکز سایبرنایف ، فرانسه 10 مرکز سایبرنایف ، روسیه 9 مرکز سایبرنایف ، کره جنوبی 9 مرکز سایبرنایف ،  انگلستان 6 مرکز سایبرنایف ، کانادا  4 مرکز سایبرنایف ، سوئیس 3 مرکز سایبرنایف ،   اسپانیا 2 مرکز سایبرنایف ، پاکستان 2 مرکز سایبرنایف ، ونزوئلا 2 مرکز سایبرنایف ، عربستان 2 مرکز سایبرنایف،  و بسیاری از کشورهای دیگر نظیر تایلند، تایوان  ، قطر ، اکراین، هلند ، میانمار، یونان ، جمهوری چک ، بلغارستان،  بلژیک ، استرالیا ، فنلاند ، لتونی ، شیلی ، پرتغال ، لیتوانی ، مالزی و .... حداقل از یک مرکز فعال سایبر نایف ،  برخوردار می باشند."

 آمار مذکور از مراکز فعال سایبرنایف نشان می دهد بیش از 300 مرکز پیشرفته سایبرنایف در درمان سرطان در کشور های مختلف و پیشرفته در حال فعالیت می شوند.  نصب و بهره برداری از این تکنولوژی بسیار گرانقیمت است، با این وجود  تعداد بسیار زیاد مراکز در کشورهای مختلف ، نشان از اهمیت بکارگیری سایبرنایف در درمان بیماران مبتلا به کانسر و اهمیت به سلامت بیش از پیش بیماران می باشد. پس چگونه باید مدعی شد که تبلیغات سایبرنایف در درمان سرطان و تومور مغزی  فریبکارانه است!
آیا همه این مراکز در کشورهای پیشرفته و حتی جهان سوم در حال فریبکاری هستند؟ آیا اگر به علت وجود تحریم های بین المللی  خرید و انتقال این تکنولوژی به کشور عزیز ما  ایران امکان پذیر نمی باشد،  تلاش بیماران ایران  برای برخورداری از سایبرنایف در سایر کشور ها را باید  از طریق تبلیغات منفی مانع شویم؟! یا  باید همه با هم کمک کنیم  ضمن اطلاع رسانی مناسب و بدون هرگونه جهت گیری سیاسی و یا علمی و منطقه ای ، از شرکت های بیمه نیز تقاضا کنیم تا  نظیر بسیاری از کشورها،  درصد قابل توجهی از هزینه های ارزی بیماران تحت درمان با سایبرنایف  را پوشش دهند؟
جهت کسب اطلاعات علمی در زمینه سایبرنایف بر روی این لینک کلیک کنید

دکتر سهیل نجفی مهری

تومورهای مغزی (صرف نظر از اینکه اولیه بوده و یا متاستاتیک، خوش خیم بوده و یا بدخیم) از طریق جراحی، پرتودرمانی و یا شیمی درمانی و یا حتی ترکیبی از آنها مورد معالجه قرار می گیرند. در حالی که پرتودرمانی و شیمی درمانی در خصوص تومورهای بدخیم، تومورهایی که همچنان قسمتی از آنها باقی مانده و یا تومورهایی به کار می رود که ممکن است حتی بعد از برداشتن آنها مجددا رشد کنند، اما در نهایت تصمیم گیری پیرامون نحوه درمان بستگی به عوامل مختلفی داشته و در هر موردی هم متفاوت از دیگری می باشد. هر شیوه درمان خطرات و اثرات جانبی خود را دارد.
جراحی: بعنوان یک اصل پذیرفته شده برداشت تقریبی و یا کامل یک تومور مغزی آن هم از طریق جراحی برای بیمار مفید می باشد. اما چالش جراح مغز و اعصاب برداشت تومور مغزی است تا جایی که امکان داشته آن هم بدون اینکه به بافت های مهم مغزی که در عملکرد عصبی (توانایی در حرف زدن، راه رفتن و …) موثر می باشند، آسیبی برسد. اگر چه جراحان حاذق مغز و اعصاب در ایران بسیاری از تومور های مغزی را تحت عمل جراحی قرار می دهند ، با این وجود به دلیل وضعیت خاص مکانی و چسبندگی برخی تومورهای مغزی به اعصاب جانبی، بکارگیری تکنولوژ ی های جراحی میکروسکوپیک و روباتیک ضروری است . بنابراین به دلیل محدودیت تکنولوژیک در ایران ، برخی بیماران برای درمان جراحی تومور مغزی به کشور ترکیه اعزام میشوند. نمونه برداری استریوتاکتیک از روش های معمولی است که ممکن است قبل از باز کردن جمجمه برای نمونه برداری از بافت توده مورد استفاده قرارگیرد.

پرتو درمانی: در روش پرتو درمانی از اشعه ایکس با انرژی بالا استفاده می شود تا بدین طریق سلول های سرطانی و غیر عادی کشته شده و اندازه تومور نیز کوچکتر گردد. اگر از طریق جراحی نتوان تومور را نابود نمود، ممکن است از روش پرتو درمانی برای این کار استفاده شود. روش های پرتودرمانی در ایران قابل انجام است مع الوصف به دلیل عوارض جانبی این روش ، در حال حاضر تکنیک های رادیدو تراپی تطبیقی سه بعدی توصیه می شود.
روش رادیوتراپی تطبیقی سه بعدی IMRT :
پرتودرمانی طولانی مدت با استفاده از روش های جدید کاهش یافته است. از این رو در کنار روش هایی نظیر رادیوتراپی تطبیقی سه بعدی از آی.ام.آر.تی IMRTکه شیوه جدیدتر رادیوتراپی تطبیقی سه بعدی است، استفاده می گردد .ای ام آرتی بین 6 تا 30 جلسه ( با توجه به نوع ، اندازه تومور و محل آن) انجام میشود. متاسفانه به دلیل محدودیت های موجود ، این تکنولوژی پیشرفته در ایران در دسترس نمی باشد و بیماران توسط شرکت مدیکال توریسم اسما سیر به مراکز مجهز در بیمارستان های ترکیه اعزام می شوند.

درمان با پرتوی شتاب پروتون:
در این روش از نوع خاصی از پرتوهای پروتونی استفاده می شود که فرمی از رادیواکتیو می باشند. این پرتوها مستقیما به تومور تابیده می شوند. مزیت این روش آسیب کمی است که به بافت های اطراف تومور وارد می گردد. جراحی تشعشعی استریوتاکتیک نظیر گامانایف GamaKnife ، سایبرنایف CyberKnife ، هستند. در روش ها ی درمان تومور با استفاده از گامانایف و یا سایبرنایف ، عمل جراحی باز ضرورت ندارد و بیمار در یک تا پنج جلسه بصورت سرپایی تحت درمان قرار می گیرد. با تاثیر بکارگیری روش سایبر نایف CyberKnife و گامانایف GamaKnife بر روی سلو ل های تومور مغز ، سلول های تومور مغز به تدریج استحاله شده و از بین می روند. در روش درمان تومور مغز با استفاده از سایبر نایف و یا گامانایف با استفاده از تصویر برداری و تکنولوژی کامپیوتری پرتوهای تابشی فقط به بافت مورد نظر تومور مغز تابانده می شوند و سلول های بافت جانبی تومور مغز که سلول های سالم محسوب می شوند، کمتر آسیب پذیر می شوند. متاسفانه این تکنولوژی ها در حال حاضر در ایران وجود ندارد و بیماران از طریق شرکت مدیکال توریسم اسماسیر به مراکز مجهز و پیشرفته گامانایف و سایبر نایف در کشور ترکیه (استانبول) نظیر بیمارستان های آنادولو و یا آجی بادم اعزام می شوند.
شیمی درمانی:
شیمی درمانی به عنوان روشی موثر در درمان برخی از تومورهای مغزی کودکان نظیر لنفوم و الیگودندروگلیوم به کار گرفته می شود. در حالی که ثابت شده است، شیمی درمانی وضعیت بقای بیماران مبتلا به بدخیم ترین تومورهای مغزی را بهبود می بخشد، اما این روش تنها در 20 درصد از بیماران موثر واقع می شود. پزشکان نیز قبل از آغاز دوره درمان قادر به پیش بینی این موضوع نمی باشند که چه بیمارانی نسبت به شیمی درمانی واکنش مثبت نشان داده و از آن نفع خواهند برد. از این رو برخی از پزشکان به دلیل اثرات جانبی شیمی درمانی ( زخم ریه، ضعف سیستم ایمنی بدن، دلدرد و … ) از این روش استفاده نمی کنند.

شیوه های درمانی در دست تحقیق:
در حال حاضر روش های درمانی بسیاری در دست تحقیق می باشند (به ویژه در رابطه با تومورهایی که پیش بینی نتیجه درمان آنها از طریق شیوه های درمانی متداول امکان پذیر نمی باشد). اینکه شیوه های درمانی جدید مثمرثمر واقع خواهند شد یا نه هنوز نامشخص می باشد. این شیوه های درمانی بر اساس پروتکل های خاصی انجام می گیرند که در آن از روش هایی نظیر روش درمانی ضد رگ زایی (Angiogenesis ) ژن درمانی (Gene Therapy) ، تمایز درمانی( Differentiation Therapy ) ، استفاده از سلول های بنیادی ( Stem Cell Therapy) و استفاده از سم های هدف دار ( Target Therapy) نیز بهره گرفته می شود. روش درمان ترکیبی نیز ممکن است با کمترین اثرات جانبی موثر واقع گردند. در برخی کشورها مثل ترکیه ، بیمارستان های آنادولو و آجی بادم از امکانات تشخیصی و درمانی مجهز و پیشرفته در زمینه تارگت تراپی، سل تراپی، ژن تراپی و تمایز درمانی وجود داردکه بیماران متقاضی توسط شرکت مدیکال توریسم اسما سیر به این مراکز اعزام می شوند.

علائم و نشانه های تومور مغزی با توجه  اندازه تومور مغز، محل و سرعت رشد متفاوت است . علائم عمومی ناشی از تومورهای مغزی ممکن است شامل مواردی همچون:  سردرد با شروع جدید که به تدریج بیشتر و شدیدتر می شود، حالت تهوع یا استفراغ با علت  نامشخص،  اختلالات بینایی، مانند تاری دید دوبینی یا از دست دادن دید محیطی،  از دست دادن تدریجی احساس یا حرکت در یک دست یا پا،  مشکل در حفظ تعادل بدن ،  مشکلات گفتاری ،  سردرگمی در امور روزمره ،  تغییر شخصیت یا رفتار ،  تشنج، مشکلات شنوایی

تومورمغزی یک توده غیرطبیعی در مغز است که با توجه به نوع سلول‌های تشکیل دهنده، تمور های مغز به دو گروه خوش‌خیم و بدخیم طبقه بندی می شوند. به عبارت دیگر تومور مغز یک نوع نئوپلاسم در داخل‌جمجمه یا تومورهای درون کانال مرکزی نخاع را شامل می شوند.
پیدایش و رشد تومور مغز می تواند از ابتدا در سلول های مغز شروع شود که به آن تومور اولیه مغزی اطلاق می شود و یا اینکه برخی تومورهای قسمت های دیگر بدن به مغز گسترش یابد که به آن تومورهای ثانویه یا متاستاتیک مغز اطلاق می شود. . سرعت رشد تومور مغزی با توجه به نوع آن ، می تواند تا حد زیادی متفاوت باشد. سرعت رشد تومور و همچنین محل تومور مغزی چگونگی تاثیر بر عملکرد سیستم عصبی را مشخص می کند بنابراین گزینه های درمان تومور مغزی نیز متفاوت خواهد بود.