انواع روش های درمان سرطان

در علم پزشکی نوین راهکارهای مختلفی برای درمان سرطان وجود دارد. که با توجه  به نوع سرطان ، علائم و عوارض و متاستاز این درمان ها می تواند متفاوت باشد. 

 شیمی درمانی Chemotherapy  , Chemo : این روش درمانی سرطان ،  از گسترش سلول‌های سرطانی پیشگیری نموده، رشد آن‌ها را متوقف کرده و یا سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. این روش عوارضی هم دارد زیرا سلول‌های بدن که رشد سریع دارند را  نیز از بین می‌برد، مانند سلول‌های خون، دهان، سیستم گوارش و فولیکول‌های مو.  بیش از  ۱۰۰ نوع داروی شیمی‌درمانی وجود دارد توجه به نوع سرطان برای بیمار انتخاب می شود. داروهای شیمی درمانی  به‌صورت قرص، کپسول، کرم مالیدنی، تزریق وریدی در خانه یا بیمارستان تجویز میشوند.

  تابش پرتو خارجی External Beam Radiation  (پرتو درمانی  Radiotherapy): در این روش با ذرات پرانرژی (ذره تابی یا پروتون تابی) یا امواج (اشعه ایکس ، گاما) به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند. در این روش مانند شیمی‌درمانی به سلول‌های بخشی از بدن حمله می‌کنند نه تمام قسمت‌ها. این پرتوها از یک دستگاه خارج از بدن و از طریق یک بیم Beam به سلول های سرطانی  تابیده می‌شوند. دستگاههای پرتو درمانی خارجی ، بر اساس تکنولوژی آنها و روش های تابش اشعه و نوع اشعه های تابشی ، طبقه بندی میشوند.

• دستگاههای نسل قدیمی TRX که بر اساس تابش خطی اشعه ایکس به تومور سرطانی طراحی شده اند .معمولا کاربرد این روش با دستگاههای مدل  قدیمی تر عوارض جانبی برای  سلول های جانبی و سیستم عمومی بیمار ایجاد می کنند. 
• دستگاههای نسل جدیدتر یعنی  Intensity-modulated radiotherapy) IMRT)  که از سال 2000 میلادی مورد استفاده قرار گرفته اند ضمن استفاده از تکنولوژی شتاب دهنده خطی ، با استفاده توام از تصویر برداری های ام ار آی و یا سی تی اسکن، از دقت بیشتری برخوردا بوده و عوارض کابرد اشعه را بر سلو لهای سالم بیمار به حداقل می رساند. 
• دستگاههای نسل شتاب دهنده های خطی سه بعدی ( بااستفاده از اشعه رادید اکتیو گاما ، و یا پرون های شتابنده) ،  شامل گامانایف ، و سایبرنایف 
• متاسفانه به دلیل تحریم های موجود، نسل های جدید رادیدتراپی در ایران وجود ندارد و لازم است بیماران برای دریافت رادیدتراپی با دستگاهای شتاب دهنده خطی (IMRT ،  گامانایف Gamanife ،     سایبرنایف Cybernife) به سایر کشور ها ارجاع شوند. کشور ترکیه در بیمارستانهای مجهز خود دارای این تکنولوژی های برتر هستند و بیمارناز طریق شرکت اسماسیر به این مراکز ارجاع می شوند.

تابش داخلی Internal Radiation :   این روش را براکی تراپی Brachytherapy  می‌نامند. در این روش در محل تومورها ایمپلنت‌های رادیواکتیو که به اندازه دانه برنج است قرار می‌دهند. این امواج سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. در این روش  بیمار برای مدتی دارای امواج رادیواکتیو  است  بنابراین باید از تماس با دیگران خودداری کند. در براکی تراپی از یک نوع انرژی به نام تابش یونیزان برای کشتن سلول های سرطانی وکوچک کردن تومور استفاده می شود. برخلاف درمان با تابش خارجی که در آن منبع تابش اشعه ایکس پر انرژی ، که در بیرون از بدن بیمار قرار می گیرد، براکی تراپی مستلزم قرار گیری مواد رادیواکتیو مستقیماً داخل تومور ویا در مجاور آن است.

جراحی باز Open Surgery :  اگر در ناحیه خاصی تومور دارید بهترین روش ممکن جراحی است. این روش نمی‌تواند سرطان‌هایی که به قسمت‌های دیگر گسترش یافته یا سرطان خون را درمان کند. بنابراین قسمتی از بدن برش خو رده و تومور تا جای ممکن خارج می‌شود. ممکن است گره‌های لنفی و اجزای دیگر هم برای آزمایش خارج شوند. این روش جراحی باز نام دارد

جراحی لاپاراسکوپی Minimally Invasive Surgery : هدف این روش همانند جراحی باز است: خارج کردن تومور و گره‌های لنفی در صورت نیاز. اما به‌جای یک برش بزرگ برش‌های کوچک انجام می‌شود. سپس یک لوله به همراه دوربین کوچک در یکی از برش‌ها قرار داده می‌شود تا پزشک درون بدن را ببیند، در برش‌های دیگر نیز لوازم وارد می‌شود. زمان ریکاوری این روش از جراحی باز کوتاه‌تر است.

جراحی‌های دیگر:  

• جراحی سرمایشیCryosurgery با استفاده از نیتروژن‌های خیلی سرد یا گاز آرگون سلول‌های سرطانی را منجمد می‌کند. در این روش سرطان‌های ابتدایی پوست، رتیونوبلاستوما یا لکه‌های سرطان مانند پوست یا دهانه رحم.
• درمان فتودینامیک  Photodynamic therapy نوعی درمان است که از داروهایی استفاده می‌شود که به نوع خاصی از نور واکنش نشان می‌دهند. زمانی که دارو مصرف می‌شود و آن نور خاص به تومور تابیده می‌شود، داروها فعال می‌شوند. در این فعالیت سلول‌های سرطانی که در نزدیکی محل تابش هستند از بین می‌روند.
• در لیزر درمانی Laser surgery  اشعه‌های بلند لیزر را به پوست می‌تابانند. این روش برای نقاط کوچک مناسب است. لیزر معمولاً تومور را کوچک می‌کند.

پیوند مغز استخوان Stem Cell Transplant : این سلول‌ها سلول‌های خونی و استخوان هستند که به اندازه کافی رشد نیافته‌اند و بالغ نشده‌اند. پزشک این سلول‌ها را جایگزین سلول‌های خون می‌شوند که در روش‌های دیگر از بین رفته‌اند. در این صورت می‌توانید آن درمان‌ها را در حجم بیشتر انجام دهید. گاهی اوقات این سلول‌ها می‌توانند سلول‌های سرطانی را یافته و از بین ببرند. می‌توانید همانند پیوند خون پیوند مغز استخوان را انجام دهید.

پزشکی دقیق Precision Medicine : پزشکی دقیق (PM) یک مدل پزشکی است که   برای هر فرد  بطور اختصاصی و سفارشی  ، مراقبت های بهداشتی و روش درمان طراحی می گردد،  در واقع درمان هر بیمار با تصمیمات پزشکی، درمان ها، شیوه ها و یا محصولاتی که برای فرد بیماراو  و بر اساس خصوصیات فردی ، فیزیولوژیک و ژنتیک  طراحی شده اند انجام میشود. در این روش درمانی جدید با مطالعه بر روی ساختار ژنتیکی فرد بهترین درمان را مشخص می‌کند. از ژنتیک فرد مدلی تهیه شده و بر روی آن درمان صورت می‌گیرد. بنابراین روش درمان کمی دقیق تر است. این روش برای درمان تمام بیماری‌ها استفاده نمی‌شود و برخی از بیماران بر اساس روش های نوین لابراتواری بالینی جدید ،  از آن بهره می‌برند.

درمان‌های هدفمند Targeted Therapies: این درمان‌ها در کنار درمان‌های دیگر استفاده می‌شود. این داروها داروهای قوی، همانند شیمی‌درمانی هستند، اما به‌جای از بین بردن سلول‌هایی که سریع رشد می‌کنند، لابه‌لای سلول‌های سرطانی قرار گرفته و آن‌ها را متمایز می‌سازند. این داروها می‌توانند مانع خون‌رسانی رگ‌ها به بافت سرطانی شده و یا سیگنال‌های پیام‌رسان رشد این سلول‌ها را متوقف کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند به سیستم ایمنی پیام نابودی آن‌ها را فرستاده و یا پروتئین آن‌ها را به‌گونه‌ای تغییر دهند که آن‌ها از بین بروند.

هورمون درمانی Hormone Therapy :  این روش که درمان غدد درون‌ریز هم نامیده می‌شود سرطانی‌هایی که از هورمون استفاده می‌کنند را هدف قرار می‌دهند و به دو صورت عمل می‌کنند: از تولید هورمون در بدن جلوگیری کرده و یا شیوه عملکرد هورمون را تغییر می‌دهند. می‌توانید آن را به‌صورت قرص یا آمپول دریافت کنید. گاهی اوقات لازم است عضوهای هورمون ساز مانند تخمدان و بیضه را خارج کنید. پزشکان این روش را کنار درمان‌های دیگر استفاده می‌کنند تا پیش از جراحی یا درمان تومورها کوچک شوند و یا سلول‌های سرطانی که به نقاط دیگر بدن گسترش یافته‌اند را از بین ببرند. این روش احتمال بازگشت سرطان را کاهش می‌دهد.

ژن‌درمانی Gene Therapy : این درمان با کمک حامل مخصوص مانند یک ویروس، RNA یا DNA را به سلول‌های زنده منتقل می‌کند. پزشک ممکن است برخی از سلول‌ها را خارج کرده و ماده ژنتیکی را در آزمایشگاه در آن قرار دهد و یا مستقیماً حامل را در اختیارتان قرار دهد. سپس سلول‌های تغییر داده‌شده می‌توانند سلول‌های سرطانی را از بین برده، رشدشان را متوقف نموده و یا به سلول‌های سالم کمک کنند تا بهتر با سلول‌های سرطانی مبارزه نمایند. این روش در حال حاضر به‌صورت عمده استفاده نمی‌شود.

ایمونوتراپی Immunotherapy : این روش درمان بیولوژیک یا بیوتراپی از سیستم ایمنی بدن بیمار برای مبارزه با سرطان مبارزه می‌کند. بنابراین یا سیستم ایمنی تقویت شده و یا سلول‌های سرطانی مشخص می‌شوند تا سیستم ایمنی بتواند به راحتی ان را تشخیص داده و از بین ببرد. می‌توانید این روش را به‌صورت قرص، تزریق وریدی، کرم مالشی روی پوست و یا برش پوستی دریافت کنید. انواع ایمونوتراپی عبارتند از :

• مهارکننده‌های کنترل ایمنی Immune checkpoint inhibitors  داروهایی هستند که از سیستم ایمنی جدا شده تا سلول‌های ایمنی را یافته و به آن‌ها حمله کنند.
• واکسن‌های سرطان Cancer vaccines  باعث می‌شوند که سیستم ایمنی علیه سرطان واکنش نشان داده تا بدنتان بتوانند بهتر به آن‌ها حمله کنند.
• آنتی‌بادی‌های مونوکلونال Monoclonal antibodies  در آزمایشگاه ساخته می‌شوند تا همانند آنتی‌بادی‌های بدن کار کنند. آن‌ها سلول‌های سرطانی را مشخص می‌کنند تا سیستم ایمنی به آن‌ها حمله کند. این روش می‌تواند در کنار شیمی‌درمانی و پرتودرمانی سلول‌های سرطانی استفاده شود.

انتقال سلول تغییر شکل داده‌شده ACT)  Adoptive Cell Transfer)  این یک  روش ایمونوتراپی شامل ژن‌درمانی است. پزشکان سلول‌های ایمنی را از خون گرفته، با افزودن ژن آن‌ها را تغییر داده تا بهتر بتوانند سلول‌های سرطانی را تشخیص داده و از بین ببرند. آن‌ها حجم زیادی از این سلول‌ها را در آزمایشگاه پرورش داده و در بدنتان کشت می‌کنند. در حال حاضر تنها روش تأییدی درمان CAR T نام دارد. این روش می‌تواند برای درمان کودکان و جوانانی که به‌نوعی سرطان خون به نام لوسمی حاد لنفاوی مبتلا هستند که به روش‌های دیگر پاسخ نمی‌دهد، مفید باشد.